“Gewoon waar het kan en bijzonder als het nodig is”

Dit artikel komt uit: OMJS magazine – editie 4

Tekst: Annelies van der Woude

Na de zomer verhuizen vso-vmbo De Thermiek en vmbo Boerhaavelaan gezamenlijk naar Beroepscollege Leystede, een prachtige, nieuwe school in hartje Leiden. Om leerlingen en docenten alvast aan elkaar te laten wennen, zijn beide scholen sinds september 2018 tijdelijk gehuisvest aan de Vijf Meilaan. Hier krijgt de samenwerking stapje voor stapje vorm en maken koudwatervrees en beren op de weg steeds meer plaats voor denken in kansen en mogelijkheden. OMJS nam een kijkje en ging in gesprek met bestuur, directie en docenten.

Waar de samenwerking op bestuurlijk niveau de afgelopen jaren al kon rijpen en groeien, moesten docenten en leerlingen het sinds najaar 2018 gewoon maar gaan ervaren en uitvinden met elkaar. “We kregen het op ons bordje en zijn het maar gewoon gaan doen”, vertelt Yoko van de Oever, vakdocent Nederlands van De Thermiek. Vandaag geeft ze samen met haar collega Jannie Magendans van vmbo Boerhaavelaan een les burgerschapsvorming over het verzet in de Tweede Wereldoorlog aan een gemengde groep leerlingen. Een primeur, want dit is de eerste keer dat leerlingen uit een derde klas met én zonder beperking gezamenlijk een reeks lessen burgerschap en Nederlands krijgen. Een bezoek aan kamp Vught en – als het lukt met taxivervoer – het verzetsmuseum liggen nog in het verschiet, net als deelname aan een gedichtenworkshop. Van den Oever: “We knallen er gewoon in. Hoe meer nadruk we leggen op het feit dat deze leerlingen een beperking hebben, des te bijzonderder wij ze weer maken. En dat willen we juist niet.”

Pubers

De wens om pubers met een fysieke beperking gewoon als pubers te zien in een puberale leeromgeving, was vanuit Resonans – de stichting waar De Thermiek onder valt – een belangrijke reden om te willen samenwerken met een regulier vmbo. “Als je in een kleine gang beneden in een schooltje zit, dan zit je niet echt op een middelbare school”, schetst bestuurder Iepe Roosjen de situatie zoals die was. Op de oude locatie aan de Sumatrastraat bood vso De Thermiek vmbo-onderwijs aan 50 leerlingen met een fysieke beperking of een chronische ziekte. Leerlingen hadden de keuze uit één profiel: Economie & Ondernemen. Meer smaken waren er niet. Om het perspectief en de keuzemogelijkheden voor deze leerlingen te vergroten, zocht Iepe daarom de samenwerking met een groter vmbo dat ook de profielen Techniek, Horeca en Verzorging in huis had. Dit werd SCOL: het schoolbestuur van onder andere vmbo Boerhaavelaan, een regulier vmbo met circa 300 leerlingen.

“Ze willen niet speciaal zijn en op een speciale school zitten. Ze willen gewoon mogen zijn.”

Met vmbo Boerhaavelaan bestond al langer een warme band, want vso-examenkandidaten van onder andere De Thermiek konden sinds 2014 bij vmbo Boerhaavelaan hun diploma halen. SCOL-bestuurder Harry van Alphen: “Leerlingen kwamen bij ons examen doen, maar zaten verder niet in ons gebouw, terwijl onze ambitie tot samenwerking wel verder ging.” Resonans sectordirecteur Stijnie de Graaf vult aan: “We begonnen met kleine stapjes, bijvoorbeeld door de pta’s (programma’s van toetsing en afsluiting) op elkaar af te stemmen. Voor onze pubers betekende het al heel veel dat ze een diploma op een reguliere school konden halen. Ze willen niet speciaal zijn en op een speciale school zitten. Ze willen gewoon mogen zijn. Daar draagt een diploma van een reguliere opleiding aan bij.”

Boost

Met de inbreng van gezamenlijke nieuwbouwplannen kreeg de samenwerking een geweldige boost. Twee jaar geleden werd deze formeel bekrachtigd en startte de bouw van de nieuwe school: Beroepscollege Leystede. Harry: “Om hier een succes van te maken is het belangrijk dat mensen elkaar op alle niveaus weten te vinden. Precies daarom hebben we de scholen al eerder samengebracht in de tijdelijke huisvesting. En we hebben geïnvesteerd in externe begeleiding. Een directeur – van welke school dan ook – kan dit er niet zomaar even bij doen. Ik ben blij met de manier waarop Hans van Leeuwen (OMJS) ons ondersteunt als projectleider en logistiek ondersteuner. Hij is een verbinder.”

De Thermiek-leerlingen konden na de zomer van 2018 als eersten starten en alvast wennen aan het gebouw. Rond de herfstvakantie volgde vmbo Boerhaavelaan met de profielen Zorg & Welzijn en Techniek. Na de kerstvakantie ging de rest van de school over. Aanvankelijk was er wel weerstand onder teamleden van het reguliere vmbo. “Sommige docenten liepen rond met vragen als ‘wat zijn dat dan voor leerlingen?’ en ‘wat moet en mag ik doen, als er iets gebeurt?’ Er was bijvoorbeeld een leerling die wel drie keer per dag tegen de vlakte kon gaan en dat beangstigde sommige docenten”, vertelt Erik de Boer, directeur van vmbo Boerhaavelaan. “Om die reden hebben we – al voor de verhuizing – veel geïnvesteerd in de voorbereiding van het team en de leerlingen. Daarnaast hebben we duidelijke protocollen opgesteld, zodat docenten precies weten wat ze moeten doen, als zich iets voordoet met een vso-leerling.”

“Wat zijn dat dan voor leerlingen? Wat moet en mag ik doen, als er iets gebeurt?”

Grote, boze buitenwereld

Ouders van de vso-leerlingen – maar ook sommige teamleden – vreesden voor het binnenhalen van de grote, boze buitenwereld door het samengaan met een reguliere school onder één dak. Die vrees werd nog eens bevestigd, toen sommige leerlingen elkaar uitscholden en vervelende filmpjes van elkaar maakten met hun telefoon. Gelukkig bleek het allemaal reuze mee te vallen. “Leerlingen moet je de kans geven om aan elkaar te wennen. Het gaat tenslotte om net even wat meer dan een bril en rood haar”, aldus Iepe. Het pestgedrag is niet helemaal opgelost, maar als er gepest wordt, is dat pesten om het pesten. “En niet omdat het een Boerhaavelaan-leerling of een Thermiek-leerling is”, zegt onderbouw-coördinator Tom de Vries van vmbo Boerhaavelaan.

Het draagvlak onder ouders is vele malen groter geworden, vooral door hen bij alle stappen te betrekken en goed te informeren. Stijnie: “Hierbij hielp het integratieplan, dat iedere keer bij de MR-vergadering op de agenda stond. Maar nog belangrijker waren de verhalen waar de leerlingen zelf mee thuiskwamen. Daarvan moesten we het hebben.”

Inmiddels volgen maar liefst zestien vso-leerlingen praktijklessen bij vmbo Boerhaavelaan. “Zij zitten meer dan de helft van de week bij ons en doen gewoon mee”, aldus Boerhaavelaan-directeur Erik, “en dat gaat heel goed, maar het uitwisselen van expertise kan nog beter.”Dat beaamt zijn bovenbouw-coördinator René van Zoen: “Wij hebben de expertise om pubers met bijvoorbeeld moeilijke thuissituaties te ondersteunen en onze collega’s van De Thermiek zijn gespecialiseerd in de begeleiding van leerlingen met een fysieke beperking. Daarin mogen we elkaar nog meer gaan opzoeken.” Praktisch ligt er bij het uitwisselen van personeel overigens wel een probleem als gevolg van verschillende cao’s (het vso valt onder de cao PO). Dat zorgt soms voor scheve gezichten en daar is zeker nog een slag te slaan.

Overprikkeld

Elkaar opzoeken gaat de leerlingen steeds makkelijker af; er zijn zelfs verkeringen ontstaan. “In het begin bleef een deel van de Thermiek-leerlingen in een aparte ruimte om niet overprikkeld te raken, maar we zien steeds meer dat die voorziening tijdelijk is. Ons doel is dat alle leerlingen hun pauzes gezamenlijk doorbrengen in de grote aula. Daar zetten we vol op in en dat werkt ook”, vertelt Stijnie. Ze vervolgt: “Onze leerlingen vinden zelf dat we hen toch nog te veel pamperen. Dat zegt ook wel iets over welke stappen er gezet zijn, maar het is voor de leerlingen nog niet genoeg. In de leerlingenraad hebben ze zich bijvoorbeeld hard gemaakt voor tussenuren zonder toezicht. Nu kunnen ze ook chillen in dat vrije uurtje, zonder dat iemand hen gelijk weer aan het huiswerk zet.” Ook is het basisschoolrooster op De Thermiek afgeschaft en zijn de lestijden van beide scholen gelijkgetrokken. Studiedagen zijn op dezelfde data, net als schoolfeesten en het kerstdiner.

“Onze leerlingen vinden zelf dat we hen toch nog te veel pamperen.”

Organisatorisch zijn er evenwel voortdurend haken en ogen die om oplossingen vragen, óók buiten de deur, bijvoorbeeld als het gaat om taxivervoer. “En roostertechnisch is het voor vso De Thermiek vele malen complexer geworden”, zegt teamleider Carla Reijners. “Maar ook veel leuker, want de leerlingen hebben veel meer keuzes. Dus die uitdagingen nemen we graag op de koop toe.” Boerhaavelaan onderbouw-coördinator Tom benadrukt nog eens het sociale aspect: “Leerlingen houden hier een deur open voor iemand in een rolstoel. Hopelijk gaan ze dat automatiseren en doen ze dat vervolgens ook in hun dagelijks leven. Hoe gaaf is het om daarin samen te groeien en samen toe te werken naar de volgende stap in de maatschappij?”