Iedereen snapt dat een goede start essentieel is voor het klassenmanagement en een fijn leerklimaat. Maar vaak overheerst het gevoel dat dit veel tijd en energie kost, of dat groepsdynamiek zich toch niet laat sturen. Maak kennis met de kracht van werkvormen.
Door: Stefan Stoeken en Lotte Bons (2KNOWHOW)
‘Kan ik de aftrap niet eens anders doen? Voor mijn gevoel doe ik al jaren hetzelfde met groep 8. Op zich is de startweek wel leuk, met onder andere de vakantiebingo en picknicken op het veldje. Toch heb ik het gevoel dat we meer kunnen halen uit de start van het schooljaar. Maar dat kost zoveel tijd en aan het eind van vorig schooljaar waren we samen zo druk met alles afronden…’
Voor velen herkenbaar. Na een welverdiende vakantie begint in week 0 weer de drukte en voor je het weet ben je met je nieuwe groep weer een paar weken verder. Weken waarin patronen zijn gezet, waarin de groepsdynamiek al tot stand is gekomen. Iedereen snapt dat een goede start essentieel is voor het klassenmanagement en een fijn leerklimaat. Maar vaak overheerst het gevoel dat dit veel tijd en energie kost, of dat groepsdynamiek zich toch niet laat sturen.
We laten je graag kennis maken met de kracht van werkvormen voor het neerzetten van die gewenste groepsdynamiek. Effectief en eenvoudig. Of het nu gaat om kleuters, leerlingen, studenten; van po en vo tot mbo en hoger onderwijs.
Sturinasdriehoek – 2KNOWHOW
Wat is nu precies een werkvorm? Met een werkvorm bedoelen we de aanpak die iemand in een les of overleg kiest om een bepaalde inhoud over te brengen (Dirkse & Talen, 2007). Werkvormen zijn nooit een doel op zichzelf. Het zijn geen spelletjes voor tussendoor en ook zeker niet bedoeld als energizer na een saai blok inhoud. Werkvormen zijn hét gereedschap waarmee je je inhoudelijke doelen realiseert en tegelijkertijd het gedrag oproept dat je in de groep wilt zien.
Vorm bepaalt dus gedrag. En met elke vorm die je kiest roep je gedrag op en doorbreek of versterk je patronen, gewenst of ongewenst. Voorkom dat je aan het begin van het schooljaar vooral praat over het gewenste gedrag; zorg dat je dit zo vaak mogelijk oproept! Maak daarom heel bewust gebruik van werkvormen bij de start van het schooljaar.
Onze favoriete werkvormen:
Succesrecept
Vraag in je klas welke ingrediënten het recept voor een succesvolle groep zijn, zoals: humor, elkaar laten uitpraten, rust. Laat je klas in tweetallen nadenken over wat ze zélf nodig hebben en noteer vervolgens alles wat bedacht is. Vertel vervolgens dat iedereen verantwoordelijk is om het gedrag te vertonen waar ze zelf behoefte aan hebben. En dat ze anderen aanspreken als ze ergens last van hebben. Kom na een paar weken hierop terug door te checken hoe het met elke factor staat.
Broedplaats
Bedenk originele vragen, print deze uit en plak onder een paar stoelen een vraag. Vraag tijdens of na een les wie er een papiertje onder zijn stoel kan vinden. Deze leerling geeft antwoord op de vraag en mag de beurt dan doorgeven om een ander antwoord te horen. Daarna is het volgende briefje aan de beurt. Denk aan vragen als: wat is je favoriete vervoersmiddel; wie is je lievelings youtuber; naar welk land zou je het liefste willen verhuizen.
Klik voor voorbeeld vragen-kaartjes
Overeenkomstenrace
Maak duo’s en laat hen in een paar minuten zoveel mogelijk overeenkomsten opschrijven. Bijvoorbeeld: ‘we zijn beiden blijven zitten, spelen voetbal, moeten elke dag drie kwartier fietsen naar school’. Vraag als de tijd om is aan ieder duo om de meest bijzondere overeenkomst te delen met de groep. Deze werkvorm kun je ook goed in je eigen team doen.
Klik voor werkblad Hoepels (uit: DenkBeelden, Uitgeverij OMJS)
Aanvulzin
Bedenk een zin en laat iedereen deze aanvullen. Online kun je hier de chat goed voor gebruiken. Met deze werkvorm stuur je de lengte van het antwoord en zet je iedereen aan tot denken. En met de inhoud van de zin kun je alle kanten op, zoals: wat ik nodig heb van mijn klasgenoten is…; wat me energie geeft in deze klas is …; ik kan anderen helpen met …. Ideale werkvorm voor aan het begin of einde van een dag.
Klik voor de variant – Evaluatieposter
En, kostte het werken met werkvormen veel energie of tijd? ‘Ik heb er plezier in gekregen om bij mijn klas deze eerste weken zo vaak mogelijk het gedrag op te roepen dat ik wil zien. Natuurlijk verliep niet alles vlekkeloos, maar vaak kon ik dan met eenvoudige werkvormen wel weer de sfeer oproepen die ik wilde. Soms zat het in kleine dingen, zoals het stellen van een verwondervraag. Maar het leukste was toen Samira zelf een werkvorm bedacht: surprise compliment. Sindsdien geven ze elkaar zonder dat ik erop aanstuur de meest bijzondere en onverwachte complimenten.’
Stefan Stoeken en Lotte Bons zijn onderwijskundig trainers bij 2KNOWHOW en hebben zelf veel ervaring als docent in het PO, VO en MBO. Ze ondersteunen docenten, teams en school- en teamleiders bij hun werk in de klas én in de school. 2KNOWHOW is een trainings- en adviesbureau dat organisaties ondersteunt bij leren, presteren en samenwerken.
Zoek je inspiratie op het gebied van werkvormen? Blader dan eens door de Groot (online) Werkvormenboeken van 2KNOWHOW met tientallen werkvormen.
Twitter
Facebook
Pinterest
LinkedIn
