De afgelopen weken is er veel gezegd en geschreven over wat deze lockdown voor gevolgen heeft voor de kinderen en het onderwijs. Vooral het oplopen van achterstanden in het lesprogramma en grote kansenongelijkheid kwamen veelvuldig langs.
Maar ja, als je ‘omdenkt’ dan kun je ook denken: “Hoezo achterstanden, ze hebben juist ook heel veel andere dingen geleerd (koken, helpen in huis, zorg voor anderen hebben, tijd met broers/zussen en ouders, zelfredzaamheid)”. Dus ja, het kind in beeld, dat is belangrijk nu de scholen weer opengaan. Elke school doet dit op zijn eigen manier, want elke situatie is anders.
Anders dan zes weken zomervakantie?
Even een vraagje tussendoor. Is dit nu wel anders dan datgene wat er gebeurt na zes weken zomervakantie? JAZEKER.
Qua didactische ontwikkeling is deze lockdown waarschijnlijk ‘gunstiger’ dan zes weken zomervakantie. Nu hebben leerlingen via thuisonderwijs nog in meer of mindere mate onderwijs genoten en zich ontwikkeld op het gebied van taal, lezen, rekenen. Normaliter genieten we tijdens de zomervakantie vooral van zon en vrije tijd.
Maar op sociaal emotioneel gebied zijn deze afgelopen weken wel degelijk essentieel anders geweest dan zes weken genieten tijdens een zomervakantie. Ineens geïsoleerd van je vrienden en je meester of juf, ouders die lesgeven (en dan ook nog moeten werken), familie niet meer mogen zien, veel verontrustende geluiden vanuit het nieuws, zorgen om zieke of zelfs overleden familieleden of bekenden, met het hele gezin ‘opgesloten’ zitten in je huis op een beperkt aantal vierkante meters, je vader of moeder die zich zorgen maakt en geprikkeld is (hoe zit het met mijn baan? Hoe gaat het met mijn ouders?), enzovoort.
Aan de andere kant heeft eenieder natuurlijk ook voorbeelden gezien van juist heel mooie initiatieven die zijn ontstaan: kinderen die tekeningen maken voor oudere mensen, mensen die voor anderen muziek maken, voor elkaar boodschappen halen en buurt challenges. Op sociaal-emotioneel gebied is het voor iedereen, leraren en leerlingen een indrukwekkende tijd (geweest).
De ouders en kinderen van bassischool de Vlasgaard in Zeeland hebben hierover een mooi lied met film gemaakt. ‘’Ik mis mijn vrienden maar ik kan ze niet zien, we kunnen niet spelen maar ik tel tot tien’’. Bekijk de video hier.
Het kind in beeld: welbevinden voor alles!
Maar wat betekent ‘het kind in beeld brengen’ nu de scholen (gedeeltelijk) weer open zijn? Wat is de nieuwe beginsituatie? Wil je dan nauwkeurig weten wat het leesniveau van het kind is, welke rekenopgaven hij heeft bijgeleerd tijdens het thuisonderwijs en welke nieuwe spellingcategorieën dit kind nu kent? Het antwoord is ja, maar…., nu nog even niet.
Dus geen stress, niet direct toetsen en zo snel mogelijk ‘achterstanden’ willen wegwerken.
Wij pleiten ervoor om in de eerste periode de focus te leggen op het welbevinden van de leerlingen. Wanneer het voor jou als leraar goed voelt, kan het didactische er wel snel weer naast gaan lopen, door bijvoorbeeld het een en ander te herhalen wat tijdens het thuisonderwijs is aangeboden en/of te werken met gerichte instructiegroepen. Ook deze structuur zal voor leerlingen weer fijn en ‘gewoon’ zijn.
Maar de eerste focus dus op het welbevinden
Nu je de kinderen eindelijk weer op school mag ontmoeten, wil je natuurlijk graag weten hoe het met ze gaat; hoe ze de afgelopen periode ervaren hebben, wat ze hebben meegemaakt, hoe ze zich voelen en hoe ze het vinden weer naar school te kunnen. Je hebt ze gemist en bent blij dat je ze weer ziet en spreekt.
Hoe gaat het met dit kind, maar ook hoe gaat het met deze groep? Hoe staat de groep ervoor, nadat ze elkaar zolang niet hebben gezien? En met al die rugzakjes aan ervaring waarmee ze de school binnenkomen? Eigenlijk hebben we het opnieuw over de ‘gouden weken’ waar we ook na elke zomervakantie aandacht voor hebben, maar dan in het kwadraat (want we hebben net geconstateerd dat het géén vakantie was de afgelopen weken).
Waar moet eerst aandacht aan besteed worden?
- Vieren met de kinderen dat de scholen weer open zijn en dat ze elkaar weer zien;
- Uitwisselen en uiten van ervaringen uit de afgelopen periode (de minder leuke, maar zeker ook de fijne dingen);
- Opnieuw aandacht voor relaties en groepsdynamiek; samen spelen, leven, leren; de ‘gouden weken’, de fasen van Tuckman (1965): forming-storming-norming-performing. Lees meer over groepsdynamiek en bekijk de bijgevoegde downloads vanuit Groepers vormen.
- Aandacht voor het verwerken van vervelende ervaringen (omgaan met angsten en rouwverwerking). Specifieke (prenten)boeken hierover kunnen een heel waardevol voertuig zijn om het gesprek te openen. Lees meer over (boeken)tips bij verlies of download deze Inside Out (2015) poster over gevoelens.
- Vraag jezelf af voor welke kinderen het belangrijk is om een extra kindgesprek te voeren? Op basis van wat je weet over de thuissituatie, of op basis van wat je ziet aan het kind als je het weer ziet in de klas. Vraag je ook af met welke ouders je graag expliciet nog een gesprek wilt voeren. Weet je voor welke gezinnen het (nog steeds) een lastige periode is/was? Lees dan het artikel In gesprek met ouders en kinderen.
En dan..?
Geen leerachterstand! Wel een nieuwe beginsituatie!
Tja, en dan, na enige tijd (in de ene groep sneller dan in de andere), heb je het gevoel dat jouw groep kinderen weer meer in balans is. Dat kinderen weer beter in hun vel zitten. Dat er weer ruimte ontstaat om te leren. Dan komt natuurlijk ook die didactische ontwikkeling weer expliciet om de hoek kijken. Hoe gaat het met mijn kinderen op het gebied van lezen, spellen, rekenen en begrijpend lezen? Wat hebben ze opgepikt vanuit de weken thuisonderwijs? Hoe staat elk kind ervoor? Hoe staat je groep ervoor? En wat betekent dit voor het geven van je onderwijs tot de zomervakantie en na de zomervakantie? Belangrijkste tip: Geef jezelf en de kinderen de tijd en de ruimte.
Naast de productgerichte kant waarbij je als school afspreekt hoe je omgaat met het afnemen en gebruiken van de informatie uit methodegebonden toetsen en Cito-toetsen, pleiten wij vooral voor een procesgerichte benadering.
Het kijken naar de kerndoelen en leerlijnen per leerjaar kan je helpen om je groep en je kinderen gericht in beeld te brengen. Welke lesstof is niet aan bod gekomen of wordt (nog) niet beheerst en moet dus in de komende weken of in het nieuwe schooljaar een plekje krijgen? En wat betekent dit voor het maken van de jaarplanningen van het nieuwe schooljaar voor de verschillende vakken? Kun je bijvoorbeeld schoolweken die ‘over’ zijn in je lesaanbod, clusteren en aan het begin van het schooljaar gebruiken om stof vanuit de vorige groep in te plannen? Of ga je na de zomervakantie lesstof integreren uit afgelopen en het nieuwe jaar?
Bijgevoegde link kan je helpen om voor je groep in beeld te brengen welke lesstof kinderen dit jaar beheerst zouden moeten hebben (denkende vanuit het leerstofjaarklassensysteem en vaste groepen).
Eventueel niet beheerste stof van dat leerjaar hoef je niet voor de zomervakantie ‘bij te spijkeren’. Dat is in de meeste gevallen niet haalbaar en niet wenselijk. Gelukkig komen er in de meeste gevallen nog vele schooljaren, dus heb je ruim de tijd om eventueel nog niet opgedane kennis, alsnog aan te bieden als school en tot je te nemen als kind.
Het dagelijks expliciet observeren van de leerlingen tijdens de lessen, geeft je veel informatie over de stand van zaken betreffende dat vakgebied. Het maken van gerichte lees- en spellinganalyses kan hierbij helpen. Ook het in beeld brengen van de leerlingen in groep 2 op het gebied van klankbewustzijn en het alfabetische principe, vraagt de nodige aandacht in de komend periode. Lees het artikel Lezen en spelling in beeld krijgen.
Daarnaast is het ook van belang om te kijken naar de rekenontwikkeling en welke keuzes je daarbij zou kunnen maken met het oog op het nieuwe schooljaar. Op welke wijze richt je rekenonderwijs betekenisvol in, gericht op begripsvorming voor alle leerlingen. Lees dan het artikel over betekenisvol rekenen.
Een beredeneerd (taal/reken)aanbod, met of zonder methode voor nu, maar ook voor volgend schooljaar! Heb je vragen over je aanbod of aanpak voor je groep? Wij hebben een brede kijk op hoe je dit goed vormgeeft in je taal- en rekenles en beredeneerde keuzes maakt in je aanbod. We gaan hierover graag met je in gesprek.
Vragen n.a.v. dit artikel? neem gerust contact op met één van onze taal- en rekenexperts:
Taalexperts
Ilse Meelker: ilse@onderwijsmaakjesamen.nl
Barbara van der Linden: barbara@onderwijsmaakjesamen.nl
Alette Schoenmaker: alette@onderwijsmaakjesamen.nl
Rekenexperts
Ine van de Sluis: ine@onderwijsmaakjesamen.nl
Kimberly Pijnenburg: kimberly@onderwijsmaakjesamen.ml
Jenneken van der Mark: jenneken@onderwijsmaakjesamen.nl
Of bekijk ons opleidings- en nascholingaanbod om nog meer kennis en inspiratie op te doen via omjs.nl/academie
Twitter
Facebook
Pinterest
LinkedIn
