Tafeltennis in een ander jasje

Het merendeel van de leerkrachten in het primair onderwijs is bekend met het probleem van de schaarse hoeveelheid materialen in de gymzaal. Hoe kun je nu met de beschikbare materialen toch uitdagende lessen verzorgen die aansluiten bij de leerbehoefte van de kinderen? Enrico Zondag is als speldocent verbonden aan de Fontys Sporthogeschool. Samen met zijn collega’s ontwikkelde hij een leergang voor terugslagspelen. In dit artikel wordt er ingegaan op tafeltennis in het basisonderwijs. Graag besteedt Onderwijs Maak Je Samen aandacht aan deze uitdagende en inspirerende werkvormen voor de gymles!

De beleving van een gymles is belangrijk voor het succes ervan

De gymles moet voor iedereen een plezier zijn. Zowel de leerkrachten als de leerlingen zouden juichend van enthousiasme de zaal in moeten komen, en ook weer juichend de zaal uit moeten gaan. Onderwijs dat aansluit bij de belevingswereld van kinderen genereert betrokkenheid. Betrokkenheid is van essentieel belang om motivatie te behouden en om geconcentreerd te kunnen werken aan een taak. Door deze aspecten te waarborgen wordt een (gym)les betekenisvol. De gymles hoort voor alle kinderen een fijn moment van de dag of week te zijn, los van de (on)mogelijkheden van het kind. Wanneer een kind inzicht ontwikkelt in een bewegingsprobleem (bijvoorbeeld: ‘Ik weet hoe ik een schijnbeweging moet maken om mijn tegenstander te passeren’ of ‘ik weet hoe ik een bal het beste kan overspelen om een scoringskans te creëren’) is de kans op succes groter en doet de leerling een positieve spelervaring op. Met betekenisvolle activiteiten op het gebied van spel wordt ook bedoeld dat er een goede verhouding is tussen techniek en tactiek. Aan beide aspecten moet aandacht worden besteed om te komen tot een succesvol spel.

Visie op bewegen

Kijken naar beweging in de breedste zin van het woord betekent dat je bewegen niet alleen ziet als doel, maar ook als middel. Bewegen als doel is voornamelijk gericht op het (aan)leren van motorische vaardigheden en het omgaan met activiteiten in de bewegingscultuur. Echter, bewegen is ook een prachtig middel om te komen tot samenwerkingsvaardigheden, het omgaan met winnen en verliezen en het omgaan met verschillen tussen klasgenoten. Tafeltennis is een spelvorm waarmee heel veel kinderen bekend zijn als spel van de camping, van het schoolplein of misschien vanuit de vereniging. In de gymles is het mooi om dit beweegthema in te zetten binnen de leerlijn terugslagspelen. Het spelen van een spel is complex. Het vraagt van de leerlingen een samenhang tussen sociale, emotionele, cognitieve, tactische, strategische en motorische vaardigheden. Hiermee moet je steeds rekening houden bij het vormgeven van je les en bij het begeleiden van je leerlingen.

Passende speluitdagingen

Hoe kun je nu de link maken tussen ‘lekker even tafeltennissen’ en een betekenisvolle leersituatie? Een relevante speluitdaging is daarbij een uitgangspunt voor een krachtige leeromgeving. Door een vorm aan te bieden die net (niet) haalbaar is, moeten leerlingen nadenken over het beweegprobleem. Naar aanleiding van de reflectie van de kinderen krijgen zij inzicht in dit probleem. Op basis van die conclusie wordt er een passende spelvorm gekozen waarin dit probleem op een vereenvoudigde manier kan worden geoefend. Leerlingen worden spelcompetent door ze in een ondersteunende leeromgeving te plaatsen waarin de vereiste vaardigheden al spelend geleerd worden. In onderstaande kolom worden de verschillende spelproblemen uiteen gezet.

Technische en tactische tips

Als een leerling in staat is om de basisprincipes goed te hanteren, kan hij het spel goed op gang houden. Dit geeft ook aan dat hij in staat is om technische en tactische aspecten terug te laten komen tijdens de hectiek van een spel. Als dit goed gaat kun je de leerlingen die hier aan toe zijn extra tips geven om ze verder uit te dagen;

Duwen is een techniek waarbij je de bal raakt op het hoogste punt. Je raakt de bal met het midden van het batje en schuin voor je lichaam. Begin met een backhand om deze techniek te proberen en probeer het daarna pas bij de forehand.

Backspin is een techniek waarbij je je batje onder de bal raakt, zodat de bal vooruit gaat, maar in tegengestelde richting draait in de lucht. Je krijgt het beste effect wanneer je de bal raakt rond het hoogste punt. Als de bal bij de tegenstander op de tafel komt, dan valt de bal snel stil en heeft je tegenstander minder tijd en mogelijkheden om de bal terug te slaan.

Topspin is een techniek waarbij je je bal aan de bovenkant raakt als je overspeelt. Je batje gaat van laag naar hoog en je ‘veegt’ als het ware over de bal.

Door het toepassen van bovenstaande technieken wordt er van de tegenstander steeds meer gevraagd. Door goed te kijken naar hoe je tegenstander de bal raakt, kun je inschatten waar de bal komt en inspelen op hoe je de bal gaat terugspelen. Hierdoor wordt zowel de aanvals- als verdedigingsstrategie anders en wordt er in toenemende mate op elementen van tactiek ingespeeld.

Tip: Wil je topspin en backspin zichtbaar maken voor kinderen? Kleur dan de helft van de bal in met een stift, hierdoor kunnen zij beter zien wat er met de bal gebeurt. Het gebruiken van een grotere bal kan ook.

Ten slotte

Met deze werkwijze wordt verwacht dat de leerling beter leert tafeltennissen, maar vooral leert om bepaalde spelprincipes succesvol toe te passen in verschillende vormen van terugslagspelen. Leerlingen worden spelcompetent doordat ze in een krachtige leeromgeving, waarin doelgericht een spelprobleem veelvuldig en op maat terugkomt, al spelend de vereiste vaardigheden leren en daarnaast ook nog eens enthousiast worden/blijven voor de gymles!

Aan de slag?!

Lijkt het je leuk om naar aanleiding van dit artikel aan de slag te gaan in de gymzaal? Download dan de bijlage boordevol met ideeën voor een uitdagende gymles!

Download hier de voorbeeldles