Samen werken aan goed leesonderwijs: het werkt!

Op veel scholen staat het verbeteren van de leesopbrengsten centraal. Onderwijs Maak Je Samen begeleidt scholen in het opzetten, uitvoeren en borgen van deze leesverbetertrajecten. Wanneer leerlingen en leerkrachten samen werken aan concrete leesdoelen zijn betrokkenheid en leeropbrengsten het positieve gevolg. Lees hier een van de succesverhalen.

Opbrengstgericht werken is een ‘hot item’. Streven naar hogere scores is één aspect daarvan, maar structureel een fundament leggen waarbij leerlingen mede-eigenaar zijn van hun eigen leerproces, waarbij ze grip krijgen op hun eigen leesdoel en waar leerkrachten bewust ervaren welke positieve invloed zij hebben op een effectieve leesinstructie; daar draait het om in leesverbetertrajecten vanuit Onderwijs Maak Je Samen.

Vanuit een goede visie op leesonderwijs die samen met het team geformuleerd wordt, brengen we de verbeterpunten voor de school in beeld en zetten deze om naar concrete doelen, acties en een reëel tijdpad. De focus ligt op leesmotivatie, technisch en/of begrijpend leesonderwijs, waarbij integratie met woordenschat- en spellingonderwijs niet onderbelicht blijft.

Het succes van een leesverbetertraject is onlangs gevierd op OBS De Korenbloem in Oirschot. We laten de school aan het woord:

Op onze school wordt al een paar jaar heel bewust gewerkt aan een verbetertraject voor technisch lezen. De resultaten bleven achter op het niveau wat je normaal gesproken van onze leerlingen zou mogen verwachten. Dit ondanks het feit dat er zoveel mogelijk in kleine groepen wordt gewerkt en dat de vernieuwde methode Estafette, een methode voor voorgezet technisch lezen is aangeschaft.

Ilse Meelker, taal-/leesspecialist van Onderwijs Maak Je Samen, begeleidt ons al enkele jaren bij dit proces. De begeleiding is gericht op 2 sporen:

1. Het uitbreiden van de kennis over het technisch lezen en het interpreteren van de toetsen door de leerkracht.

2. Meer specifieke leesinstructie en procesgerichte feedback, waarbij de leesmethode gericht en efficiënt wordt ingezet.

Het eerste jaar van de begeleiding is vooral ingezet op het uitbreiden van de kennis binnen het team en het kunnen interpreteren van de toetsen door de leerkrachten. Hierbij is het maken van een goede kwalitatieve leesanalyse essentieel gebleken (wat is het specifieke leesprobleem?).

Dit jaar hebben wij een volgende stap gemaakt, namelijk het afstemmen op de onderwijsbehoeften van leerlingen en het volgen van de leesontwikkeling bij het kind. Er worden samen met het kind doelen gesteld en de instructie en leesaanpak worden hierop afgestemd.

Vooral het doelbewust werken bleek heel belangrijk. De nadruk kwam te liggen op het belang van een goede instructie. Doelen die zowel voor de leerkracht als voor de kinderen heel duidelijk waren. Doelen die ook haalbaar zijn.

In de (diagnostische) gesprekken die leerkrachten voeren met de leerlingen worden leerlingen bewust gemaakt van hun eigen leesmoeilijkheid en gaat de leerkracht samen met de leerling aan de slag met een gerichte leesaanpak. De leerlingen worden betrokken bij hun eigen leesontwikkeling.

Als school was het belangrijk om tijdens dit proces te investeren in tijd. Tijd voor leerkrachten om zich te scholen, zelf de toetsen af te nemen, om analyses te maken, te bespreken en om de lessen uit te voeren. Maar ook uitbreiding van leestijd in de groepen, waarbij ook aandacht is voor leesbevorderende activiteiten.

Er is door de kinderen en de leerkrachten keihard gewerkt. De betrokkenheid was enorm. De adviseur van Onderwijs Maak Je Samen legde in haar begeleiding sterk de nadruk op de succeservaringen. Na de laatste toetsronde in maart bleek dat er in alle groepen goede vooruitgang was geboekt. Leerkrachten waren trots op het bereikte resultaat. Mooi is dat dit niet alleen voor jonge of startende leerkrachten gold maar ook voor ervaren “oude rotten” in het vak.

Het feit dat de resultaten verbeteren en dat leerkrachten heel doelbewust bezig zijn met het technisch lezen maakt van mij een trotse schoolleider.

Hanneke van den Bos, directeur

Om de werkwijze te borgen zijn er op school twee leesspecialisten benoemd. Deze specialisten bespreken samen met de adviseur van Onderwijs Maak Je Samen de analyse van de toetsen, stellen de aan de toetsen gekoppelde doelen vast en gaan op klassenbezoek om de leerkrachten te coachen in het geven van effectieve leesinstructie. Afspraken op schoolniveau worden vastgelegd in het leesbeleid.

We hebben geleerd om vanuit gerichte leesanalyses en gesprekken met leerlingen een beter groepsplan te formuleren. We passen het instructiemodel veel bewuster toe in de lessen en weten welke leesinterventies helpen. We begeleiden en enthousiasmeren leerkrachten in hun leerproces.

Het mooiste effect voor de leerlingen is te zien dat zij veel bewuster aan het leren zijn; ze kennen hun eigen leesmoeilijkheid en zijn in staat om elkaar feedback te geven. Leerlingen zijn duidelijk meer betrokken door het doelgericht lesgeven en zijn meer gemotiveerde lezers geworden.

Door samen met de adviseur van Onderwijs Maak Je Samen een duidelijke koers uit te zetten en te bewaken, groepsbesprekingen en klassenbezoeken uit te voeren en door de motivatie en betrokkenheid van de leerlingen zijn we tot verbetering van de leesopbrengsten gekomen. We zien een positieve houding van collega’s die vanuit hun eigen leerdoelen veel meer bewust lesgeven, omdat ze de effecten ervan ervaren bij zichzelf en de leerlingen.

Loes van Ham en Sanne Koppers, leesspecialisten en leerkrachten van groep 4 en groep 6

Een goede instructie in ‘zingend lezen’, voorbeeldgedrag tijdens een specifieke leesinstructie (bijvoorbeeld het voordoen van vloeiend lezen of het kritisch luisteren naar eigen gemaakte fouten) en meer leestijd op het rooster zijn absoluut van invloed geweest op de verbetering van de leesresultaten. Ik ben er trots op dat de kinderen zo’n grote sprong hebben gemaakt in hun leesontwikkeling!

Brigit Degener, leerkracht groep 3

Tot slot enkele pakkende uitspraken van leerlingen van OBS De Korenbloem, die aangeven dat samen werken aan goed leesonderwijs echt werkt!

“Ik kan de lange woorden al goed in stukken lezen.”

“Zingend lezen lijkt op gewoon zingen, want dan zeg je de woorden ook lang.”

“Juf, je bent het doel vergeten op het bord te schrijven.”

“Ik mag niet met de zandloper lezen, want ik moet juist leren om geen foutjes te lezen.”

“Ik ben thuis hardop gaan lezen, omdat de juf dit als tip gaf. Toen hoorde ik mijn eigen fouten en nu ben ik flink vooruit gegaan en ik vind lezen nu ook leuker.”