Eigen ontwikkeling plannen? Speel het SMART!

Je bent lekker aan het werk of goed op weg met je studie, maar toch wil je nog verder vooruit. Of gaat het misschien wat minder met je studie en heb je het idee dat je iets aan je werkhouding veranderen moet? Of wil je juist op je werk eens een andere strategie toepassen?

Het kan allemaal en het lijkt mij ook een gezonde ontwikkeling. Maar hoe ga je hier goed mee om en hoe kan je daarnaast voorkomen dat je plannen in de soep lopen voordat je ze hebt uitgevoerd?

Ten eerste is het goed om je uiteindelijke doel eerst helder te formuleren. Wat wil je bereiken en vooral: waarom? Een goede motivatie naar mijn idee al het halve werk. Als je niet weet met welk doel je  het doet, kan je het net zo goed niet doen. Belangrijk daarbij is dat  je intrinsiek gemotiveerd bent. Dat werkt meestal beter dan dat het van buitenaf wordt opgelegd.

Ten tweede is het belangrijk om een plan op te stellen en  te bedenken hoe je jouw doel wilt bereiken. Welke strategieën gebruik je, hoe ben je van plan te evalueren en hoe ga je om met leerpunten?  De  SMART-aanpak is een stappenplan dat je kan helpen om je doel te bereiken. Laten we kijken hoe het in zijn werk gaat.

Stap 1: Wees specifiek

Tijdens de eerste stap is het van belang dat je bij de beschrijving van je doel zo specifiek mogelijk bent. Wat wil je precies bereiken? Wat zou je willen realiseren en wat wil je daarvoor doen?

Een voorbeeld:
Kim werkt sinds twee maanden op een openbare basisschool. Zij is leerkracht van groep 3/4 en draait de groep fulltime. Omdat het Kims eerste jaar is dat ze werkt, gaan veel dingen nog niet vanzelf. Ze heeft regelmatig het idee dat ze achter de feiten aanloopt. Zo is ze bijvoorbeeld niet tevreden over hoe ze met haar leerlingenregistratie omgaat. Ze mist aantekeningen en daardoor ook overzicht. Ze voelt zich hier niet prettig bij omdat ze bang is dat ze dingen over het hoofd ziet. Ze wil hier graag verandering in brengen omdat ze denkt dat ze zich zo beter op haar gemak zal voelen. Ze denkt ook dat ze de kinderen beter kan begeleiden als ze ziet waar ze zich op de ontwikkelingslijn bevinden.Ze wil een kinderdagboek aanleggen waarin ze de ontwikkelingen van de kinderen bij kan houden. De belangrijkste bevindingen van de kinderen schrijft ze daar in. Ook wil ze zich gaan verdiepen in de leerlijnen wat betreft taal- en rekenontwikkeling bij kinderen.

Stap 2: Meetbaar

Bij de tweede stap moet  je noteren hoe je kunt zien dat je je doel gerealiseerd hebt. Hierin beschrijf je wat je opbrengst precies wordt. Het is daarom belangrijk om je ontwikkelingsdoel zo specifiek mogelijk te formuleren, zodat je achteraf ook goed kunt zien of je nu wel of niet bereikt hebt wat je wilde. Je ontwikkelingsdoel stel je later centraal, als een soort van kapstok waar je alles aan op kunt hangen.

Kim wil dus iets veranderen aan haar boekhouding. Maar wat is dan haar precieze ontwikkelingsdoel? Ze beschrijft haar doel heel zorgvuldig en dat luidt als volgt: ‘Ik wil voor het de kerstvakantie een duidelijk, schematisch overzicht van de ontwikkelingen van mijn leerlingen, daarnaast wil ik voor de vakantie een kinderdagboek hebben aangelegd waarin voor ieder kind mijn belangrijkste bevindingen beschreven staan.’ Doordat Kim zo duidelijk beschrijft wat ze wil bereiken, kan ze haar doel achteraf controleren en kan ze nu specifieke stappen zetten om zover te komen. Dus als ze voor de kerstvakantie haar kinderdagboek aangelegd heeft, theorie heeft bestudeerd over de leerlijnen en beter zicht heeft op de ontwikkelingen van de kinderen in haar klas, dan heeft ze haar doel bereikt.

Stap 3: Acceptabel

Voor de derde stap is het van belang dat je voor jezelf een acceptabele tijdslimiet opstelt. Je doelen moeten haalbaar zijn in relatie tot jouw situatie, niveau en kwaliteiten., Denk dus goed na over de tijd die je eraan wilt besteden en breng jezelf daarmee niet in de problemen. Je moet ook tijd overhouden voor andere dingen en daarbij geldt ook: probeer je capaciteiten in te schatten, zodat het acceptabel voor je is. Anders begin bij voorbaat al met stress. Leg de lat niet te hoog.

Kim kiest ervoor om haar doelen voor Kerst te realiseren. Dat wil zeggen dat ze iets meer dan twee maanden de tijd heeft om haar registratie van de kinderen te verbeteren. Dit is in principe haalbaar, als ze haar doelen maar zorgvuldig weer geeft in duidelijke actiepunten. Zo gaat ze eerst op zoek naar goed leesbare theori. Ze kiest voor twee boeken omdat dat voor haar te doen is. Omdat ze buiten haar klas ook nog taken op schoolniveau moet doen, kan ze maar twee middagen in de week aan haar klassenadministratie werken. Daarvoor heeft ze de tijd tot de kerstvakantie nodig, het komt op die manier prima uit.

Stap 4: Relevant

Het is van belang om je af te vragen of het doel dat je beschreven hebt ook relevant is voor de plek waar je werkt of studeert. Past het binnen de keuzes van je werkplek en kan je op die manier ook iets extra’s betekenen op je werkplek? Dat kan je namelijk helpen bij het uitvoeren van je doel. Als jouw doel nu niet zo relevant is voor je werkplek, dan zou je ervoor kunnen kiezen om het hier en daar wat aan te scherpen. Het is prettig als meerdere partijen profijt hebben van jouw inspanningen.

Kim schrijft voor zichzelf op welke stappen ze precies wil gaan zetten en wie haar daarbij kan helpen.
Dit zijn de punten die Kim beschrijft.
1. Ik ga eerst mijn huidige registratiesysteem bekijken en probeer te formuleren wat ik daaraan wil veranderen.
2. Ik ga bij een collega op consultatie om te ontdekken hoe zij haar registratie precies bijhoudt. Daaruit haal ik mijn leerpunten en wellicht heeft ze nog tips voor mij.
3. Op internet ga ik op zoek naar registratiemodellen die voor mijn klas geschikt zijn. Ik verzamel ideeën en selecteer daarna wat ik daadwerkelijk wil gebruiken.
4. Ik maak een opzet voor mijn nieuwe registratiesysteem en bekijk dit daarna kritisch met mijn collega.
5. Ik bespreek met de directeur of mijn plan iets is wat op bouw- of schoolniveau interessant is En in hoeverre ik hiervoor ondersteuning kan krijgen, bijvoorbeeld in mijn groep zodat ik extra tijd heb voor observaties..
6. Ik ga een maand proefdraaien met mijn nieuwe systeem.
7. Na een maand evalueer ik uitgebreid op mijn proeftijd en bekijk of het me gebracht heeft wat ik ervan verwachtte.
8. Aan de hand van mijn evaluatie stel ik het systeem bij of ga ik er op deze manier mee verder.
9. Ik geef een toelichting in de teamvergadering over de uitvoering van mijn plan en de uitkomsten daarvan.

Stap 5: Tijdsgebonden

In de laatste stap draait het erom dat het haalbaar is binnen een gestelde tijdslimiet. Het maken van een  duidelijke tijdsindeling is nuttig. Wanneer ga je wat doen en met wie? Het is heel belangrijk om dit precies te beschrijven, zodat je jezelf beschermt tegen verwatering van je plan. Schrijf ook in je agenda wanneer je wat moet doen, dat zorgt voor een stok achter de deur.

Kims tijdtabel:

Met behulp van het SMART-model kun je dus gemakkelijk je eigen ontwikkeling in beeld brengen. Je kunt precies beschrijven wat je wilt gaan doen en hoe je dat doet. Het model dwingt je om goed na te denken over je doel en over de uitvoering daarvan. Als toevoeging zou ik graag nog de I toevoegen, zodat we spreken over het SMARTI-model. De I staat voor inspirerend omdat je tijdens het uitvoeren van je plan vaak nog meer nieuwe ideeën op doet. Dat komt doordat je zo diep in je proces zit. Het zal dus ook uitdagen om wanneer je het ene doel bereikt hebt, weer met iets anders aan de slag te gaan.

Ellen Emonds

Bron: www.onderwijsachterstanden.nl (niet meer online) Kwaliteitszorgmanagement