Voor wie is een schoolrapport?

Het schoolrapport is één van de weinige dingen die leerlingen ruim na hun schoolcarrière nog van de school bezitten. Waarom eigenlijk? Ik heb één van mijn eigen rapporten van de basisschool er maar eens bij gepakt. 10 ‘Goedjes’! en een berichtje van mijn juf “Als je zo door gaat volgend jaar, word je een hele goede pizzabakker!” (dat wilde ik namelijk worden). Wat zei dit toen over mij en waarom heb ik dit gevouwen A4-tje nog? Om eerlijk te zijn heb ik geen idee… Indertijd telde je het aantal goedjes en vergeleek je het met je vriendjes, nam je het rapport mee naar opa en oma en met een beetje mazzel kreeg je er iets voor. Met mijn twee ouders in het onderwijs werd er tussen de regels gelezen in het rapport. Hoe het echt ging met mij op school haalden zij uit een oudergesprek.

Mijn rapporten op de middelbare school waren anders van opzet; cijfers gecombineerd met ‘ABC’ scores voor inzet. Een A voor goede inzet een B voor redelijk en een C voor weinig. In de puberleeftijd zorgde dat bij mij voor een interessante interpretatie, bij een 5,6 was een C de beste score, want met weinig inzet had ik toch een ‘prima’ resultaat behaald. Wanneer ik ergens een 6 had gekregen en een A, dan moest ik me zorgen maken, want met goede inzet had ik maar net een voldoende…

Het schoolrapport

Bij het ontwikkelen van rapporten zijn er twee vragen die altijd een belangrijke rol spelen zijn:

• Voor wie is het rapport nu echt? Voor de leerling, voor de ouders, voor opa en oma, voor de inspectie, of voor de school zelf?
• Met welk doel geven wij een rapport mee aan de leerlingen?

Op beide vragen kan niet één algemeen antwoord worden gegeven, omdat dit per school (soms sterk) verschilt. Daarom enkele inzichten die wij hebben verkregen en misschien van pas komen, wanneer je met je school aan de slag gaat met het herzien van het rapport:

Interpretatie door ouders

Wanneer ouders een rapport onder ogen krijgen van hun zoon of dochter, kijken zij hier met andere ogen naar dan de leraar die het rapport heeft ingevuld. Het is moeilijk, misschien wel onmogelijk om nuances en toelichting te geven in een rapport die recht doen aan de ontwikkeling van het kind. Gesprekken met ouders zijn daarom essentieel om toe te lichten hoe het met de ontwikkeling van hun kinderen gaat. Probeer het rapport dus niet te zien als het enige communicatiemedium met de ouders als het gaat over de ontwikkeling op school, maar realiseer je tegelijkertijd dat ouders dit vaak wel zo zien. Het is daarom noodzakelijk om een duidelijke toelichting te geven bij/in het rapport, over hoe het rapport geïnterpreteerd moet worden.

Interpretatie door leerlingen

Zoals ik in de inleiding al gekscherend probeerde te illustreren, zien kinderen een rapport vaak op dezelfde manier als de score van een computerspel. Dit geldt zowel voor jonge leerlingen als wat oudere calculerende leerlingen (minimale inzet en toch verder komen). Een rapport met een vorm van scores (cijfers maar dus ook schaalwaarden) maakt het mogelijk om je te meten met andere kinderen en met jezelf. Dat laatste kan soms een positief effect hebben op de motivatie van leerlingen (mits juist gebruikt), het eerste in veel gevallen negatief, zeker als de verschillen binnen een groep groot zijn.

Doel van een rapport

Met rapporten, rapporteer je. Het is een weergave van de stand van zaken op dit moment. Beweegredenen om een rapport aan leerlingen te geven zijn vaak: het communiceren van ontwikkeling naar ouders/familieleden, het inzicht geven in de eigen ontwikkeling aan de leerling en het verplicht tussentijds vastleggen van de ontwikkeling.
Doelen waar vaak niet bewust bij stil wordt gestaan, maar daarom niet minder interessant, zijn: het belonen van een inspanning, het markeren van een mijlpaal, het documenteren van een belangrijk vormingsproces, het geven van een schouderklopje of een schop onder je kont. Een rapport is er niet voor het verleden, maar het is de traptrede om de volgende stap te kunnen zetten.

Enkele praktische tips

• Houd een rapport beknopt. De ontwikkeling van een kind wordt voor ouders niet veel duidelijker als zij op honderd aspecten zijn ‘beoordeeld’ en je voorkomt dat leraren een enorme taak hebben aan het invullen ervan. Dat komt de kwaliteit namelijk nooit ten goede!
• Je kunt via een rapport niet over de gehele ontwikkeling communiceren. Probeer dat ook niet, maar doe dat in een gesprek (met ouder én kind).
• Wees je bewust voor wie je een rapport maakt. Richt je je tot het kind of tot de ouders? Of ontvangen beiden een eigen rapport?
• Denk na over de duurzaamheid van de vorm: Hoe lang moet het rapport meegaan? Waar worden rapport(mappen) bewaard?
• Draagt het rapport de schoolvisie uit inhoudelijk, maar ook in vorm?

Ik weet intussen waarom ik mijn rapporten heb bewaard. Omdat ik het leuk vind om terug te lezen wat mijn meesters en juffen mij voor complimenten gaven en meegaven voor de toekomst. Een pizzabakker ben ik niet geworden, maar het compliment motiveerde mij enorm. Ik werd beloond voor mijn inspanning en het bood mij perspectief voor de toekomst.