Definities

Samenwerken

Samenwerken is het delen en combineren van wat je weet en kan met elkaar, waardoor kennisconstructie kan plaatsvinden. Door samen te werken leer je rekening te houden met elkaar en leer je elkaar en jezelf beter kennen. In het onderwijs hebben we middels samenwerkend- en coöperatief leren al ruimschoots aandacht voor het leren samenwerken. Enerzijds omdat we weten dat samenwerken voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden van belang is. Anderzijds omdat we weten dat het een positief effect heeft op het leerproces en leerrendement van leerlingen.

Nu, maar zeker in de toekomst, zal er steeds intensiever een beroep gedaan worden op samenwerkingsvaardigheden van mensen. Niet alleen fysiek maar ook op verdere afstand (zelfs internationaal) middels tal van digitale tools en toepassingen.

Probleemoplossend vermogen

Onder probleemoplossend vermogen verstaan we de vaardigheid om cognitieve processen te gebruiken bij het oplossen van problemen waarbij de oplossing niet voor de hand ligt. In de toekomst zullen we steeds vaker geconfronteerd worden met schaarste; denk bijvoorbeeld aan het tekort aan fossiele brandstoffen of het tekort aan voedsel. Onze leerlingen komen dus voor de nodige uitdagingen te staan (in het groot zoals net genoemd maar zeker ook in het klein) die niet vanuit de standaard denkpatronen op te lossen zijn. We kunnen daardoor vaststellen dat het van steeds groter belang is om leerlingen vaardigheden te leren om problemen te analyseren. De vaardigheid kritisch denken stimuleert het probleemoplossend vermogen.

ICT-geletterdheid

We kennen de definitie van geletterdheid: ‘het vermogen om lezend en schrijvend te communiceren’. ICT-geletterdheid kan gezien worden als een nieuwe geletterdheid. ICT-geletterdheid is het gebruik maken van ICT en kritisch omgaan met de ICT-middelen zoals computers, touchscreens, tablets, sociale media en internet. Het is van belang dat leerlingen leren wat de kansen maar ook de gevaren zijn van ICT.

ICT speelt een steeds grotere rol in onze maatschappij en is bijna niet meer weg te denken. Door met leerlingen aandacht te besteden aan ICT-geletterdheid leren zij hier kritisch, bewust en vooral effectief gebruik van te maken.

Creativiteit

Onder creativiteit verstaan we enerzijds de creativiteit zoals we dat zien in kunsten en bijvoorbeeld handvaardigheid. Anderzijds in ons denken. Creatief denken is het vermogen om bestaande denkpatronen te doorbreken, al dan niet door het toepassen van denktechnieken. Binnen dit spel focussen we met name op de vaardigheid om creatief te kunnen denken. De vaardigheid creativiteit zorgt ervoor dat er nieuwe, functionele en originele producten en concepten bedacht en verbeterd worden. Dit is een voorwaarde voor bijvoorbeeld innovatie. Het vergroten van je creatieve denkvaardigheden, maakt dat je probleemoplossend vermogen ook toeneemt. Het is dus een essentiële vaardigheid om vanaf jongs af aan te ontwikkelen.

Kritisch denken

Onder kritisch denken verstaan we drie zaken:

reflecteren op eigen handelen.
perspectief van anderen in kunnen nemen. (multi-perspectivisch denken)
het vermogen om informatie (bronnen) op waarde* te schatten.

De vaardigheid kritisch denken is in toenemende mate van belang, met name als het gaat om het vermogen om informatie op waarde te schatten. Door de sterke toename van beschikbare informatie, vooral door de invloed van ICT, wordt het belang van informatie op waarde kunnen schatten steeds belangrijker. Zo hoeft hetgeen op Wikipedia staat niet automatisch juist te zijn en is de informatie in bijvoorbeeld kranten of op televisie nooit 100% objectief. Voor de juiste interpretatie van deze informatie is het van belang dat leerlingen perspectief leren in te nemen.

* wat de waarde is van informatie, is afhankelijk van het doel dat je hebt met de vergaarde informatie

Communiceren

Communiceren is een boodschap ontvangen of overbrengen, naar één of meerdere personen. Deze boodschap kan zowel verbaal (schriftelijk of mondeling) als non-verbaal (lichaamstaal, zoals een duim opsteken of intonatie) zijn. Er zijn steeds meer manieren om een boodschap over te brengen. Voor de offline communicatiemogelijkheden (bijvoorbeeld een brief schrijven of een gesprek voeren in het bijzijn van elkaar) is over het algemeen al aandacht in de klas. Aandacht voor online communicatiemogelijkheden (bijv. Skype of chatten) is nog niet altijd opgenomen in bijvoorbeeld taalmethodes. Wanneer we leerlingen leren hoe je effectief en doelgericht gebruik kunt maken van verschillende communicatiemiddelen, zorgt dat je het juiste middel bij het juiste doel gebruikt.

Sociale en culturele vaardigheden

Sociale vaardigheden zijn nodig om in te schatten wat gewenst gedrag is, zonder je anders voor te doen dan je bent. Dit zorgt voor een gepaste omgang met anderen. Culturele vaardigheden als aanvulling op sociale vaardigheden zien we in dit spel als ‘het inzicht hebben/verkrijgen in andere culturen’. De sociale en culturele vaardigheden die jij je eigen maakt, zijn voor een deel contextonafhankelijk. Deze kunnen in verschillende omgevingen toegepast worden. Je gedraagt je op een manier waarop je jezelf gemakkelijk voelt.

Toch is hoe je je gedraagt in een omgeving wel afhankelijk van deze omgeving. Door te zorgen dat je jezelf de juiste inzichten kan verschaffen over andermans gewoonten, normen en waarden (dit is een culturele vaardigheid), kun jij je gepast opstellen in een nieuwe omgeving (andere context). Het ontwikkelen van sociale en culturele vaardigheden is van belang, omdat hierdoor leerlingen om kunnen gaan met verschillen, nu in de school en later als ze in teamverband en/of internationaal werken. Met name door de verdere globalisering van de maatschappij hebben we steeds meer te maken met andere opvattingen en gewoonten. Juist daarom is het van belang om goed inzicht te kunnen verwerven in een andere cultuur.